IŞİD’in Suriye’nin Kobani şehrine yönelik saldırılarına karşı gerçekleşen 6-8 Ekim eylemlerinden 6 yıl 3 ay sonra aralarında Halkların Demokratik Partisi (HDP) eski Eş Genel Başkanları Figen Yüksekdağ ve Selahattin Demirtaş’ın da bulunduğu 28’i tutuklu 108 kişi hakkında Ankara 22. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın ilk duruşması, Sincan Cezaevi Kampüsü’nde görülecek. Peki, Kobani olayları nedir? Kobani olayları sırasında neler olmuştu? Kobani soruşturmalarında neler yaşandı?
NE OLMUŞTU?
Halkların Demokratik Partisi (HDP) mensubu 82 siyasetçi hakkında 6-7 Ekim 2014 yılındaki Kobani olayları gerekçe gösterilerek 25 Eylül 2020’de gözaltı kararı verildi. Bu kişilerden 17’si 2 Ekim’de tutuklandı. Daha önce 20 Eylül 2019’da Demirtaş ve Yüksekdağ ile 2 Ekim’den sonra Gültan Kışanak, Sebahat Tuncel ve Aysel Tuğluk’un tutuklanmasıyla Kobani soruşturması kapsamında tutuklanan siyasetçi sayısı 22’ye yükseldi.
Peki, Kobani olayları nedir? Kobani olayları sırasında neler olmuştu? Kobani soruşturmalarında neler yaşandı?
“Kobani Olayları” , “6-7 Ekim Olayları” veya “6-8 Ekim Olayları” olarak adlandırılan olaylar, IŞİD’in Suriye’nin kuzeyindeki Kobani kentini kuşatması üzerine başladı. YPG bu kuşatmaya karşılık Kobani’ye geçmek istedi. Ankara ise Suriye’deki diğer kanton bölgeleri ile Irak Kürdistan Bölgesel Yönetimi’nden Türkiye sınırları üzerinden silah nakli yapmasına izin vermedi. Buna tepki olarak HDP Merkez Yürütme Kurulu çağrı yaptı. HDP tarafından 6 Ekim’de alınan kararla sokağa çıkma çağrısı yapıldı. Başlayan protesto eylemleri ve sonrasındaki silahlı çatışmalar döneme damgasını vurdu. Türkiye Demokratik Birlik Partisi’nin (PYD) silahlı kanadı olan YPG’yi terör örgütü olarak görüyor.
Eylemler sonrası Kızıltepe’de son durum.
HDP’NİN PROTESTO ÇAĞRISI
Gözaltı ve tutuklamalara gerekçe yapılan HDP Merkez Yürütme Kurulu’ndan 6 Ekim akşamı “acil çağrı” notuyla paylaşılan mesajda, “Kobane’de durum son derece kritiktir. IŞİD saldırılarını ve AK Parti iktidarının Kobane’ye ambargo tutumunu protesto etmek üzere halklarımızı sokağa çıkmaya ve sokağa çıkmış olanlara destek vermeye çağırıyoruz” denildi. Bu çağrının ardından gösteri yürüyüşleri yapılmaya başlandı.
YDG-H, HÜDA-PAR VE ÜLKÜCÜLER ÇATIŞMAYA BAŞLADI
Kobani’ye ‘koridor’ açılması ve Afrin, Cezire gibi Kürt kantonlarından silah sevkinin yapılması amacıyla başlayan protestolar kısa sürede çatışmaya döndü. PKK’nın şehir yapılanması olduğu belirtilen YDG-H ve HÜDA-PAR taraftarlarının yansıra ülkücülerin de çatışmalara katılımıyla büyüyen olaylar, polisin sert müdahalesiyle hızla yayıldı, kısa sürede birçok şehre ulaştı.
6-7 EKİM OLAYLARI İÇİN DÖNEMİN BAŞBAKANI DAVUTOĞLU NE DEDİ?
Dönemin Başbakan’ı Ahmet Davutoğlu, o dönem PKK ile devlet arasında süren ‘çözüm sürecini’ hatırlatarak, olayları sert bir dille kınadı. Davutoğlu, “Hiçbir vandalizme çözüm sürecini kurban etmeyiz. Ama çözüm süreci adına da şiddete müsamaha gösterecek bir tavır içine girmeyiz” şeklinde konuştu. Davutoğlu, Kobani’ye silah yardımının ise PKK varlığı nedeniyle ‘asla mümkün olmadığını’ belirterek, daha çok HDP’liler tarafından dile getirilen ‘Türkiye’nin IŞİD’e yardım ettiği’ yönündeki eleştirileri de reddetti.
SELAHATTİN DEMİRTAŞ ‘O AÇIKLAMA’YLA İLGİLİ NE DEMİŞTİ?
Dönemin HDP Eş Genel Başkanı Selahattin Demirtaş, daha sonra yargılandığı davada HDP’den halkı Kobani’de sivillerin katliamına karşı çıkılması amacıyla sokağa çağıran açıklamanın nasıl yapıldığını dile getirmişti. Demirtaş savunmasında, 6 Ekim akşamı yaşananları şöyle anlatmıştı: “6 Ekim akşamı olağanüstü MYK toplantımız vardı. Tek gündem Kobani değildi, başka gündemlerimiz de vardı. Fakat biz o toplantıyı sürdürürken Suruç sınırındaki arkadaşlarımız aradı. Kimler vardı isim isim hatırlamıyorum ama MYK’nın karar alma çoğunluğu vardı. Zaten resmi alınması gereken kararları deftere yazarız. Toplantı halindeyken Suruç’ta bulunan arkadaşlarımız bir MYK üyemizi aramış, demiş ki, Mürşitpınar Sınır Kapısı düşmek üzere, şimdi ne yapacağız? Başbakan konvoyun Türkiye topraklarından geçmesini kabul etti ama Mürşitpınar Sınır Kapısı düşerse o konvoyun artık geçme ihtimali de kalmayacak. Orada birkaç bin sivil kalmıştı, büyük bir çoğunluğu Türkiye tarafına alınmıştı. Onlar da bir kaç saat sonra katledilmiş olacaktı.”
“11 VEYA 12 DAKİKA BAŞBAKAN DAVUTOĞLU İLE GÖRÜŞTÜM”
Demirtaş, Davutoğlu ile görüşmesi hakkında ise şu bilgileri paylaşmıştı: “Ne yapacağımızı tartışırken dedim ki, ben Başbakan ile bir görüşeyim, durumun kritikliğini, vahametini anlatayım. Ben toplantıdan çıktım. Toplantıya ara verdik, çıktım. Tam 11 veya 12 dakika, telefondan bakmıştım, Başbakan Ahmet Davutoğlu ile konuştum. Telefon görüşmesi bitti ve morali bozuk bir şekilde toplantıya geri döndüm, arkadaşlara anlattım. ‘Budur’ dedim. Arkadaşlar da dedi ki ‘Biz de bu arada yazılı kısa bir açıklama yapmışız.’ Davaya konu açıklama budur. Bir anayasal haktır, demokratik protesto hakkı. Bunun kullanılması konusunda, daha doğrusu hükümete siyasi olarak tavır koyduğumuz konusunda.”
SIRRI SÜREYYA ÖNDER: O GECE BAKAN EFKAN ALA’NIN MAKAMINDAYDIM
Dönemin HDP Ankara Milletvekili ve çözüm sürecinin de önemli isimlerinden Sırrı Süreyya Önder, 6 yıl aradan sonra başlatılan Kobani soruşturması kapsamında savcılıkta verdiği ifadede olayların patlak verdiği o gece dönemin İçişleri Bakanı Efkan Ala’yla sürekli irtibat halinde olduğunu, hatta o gece sabaha kadar bakanın makamında bulunduğunu söyledi. Önder şu ifadeleri kullandı: “MYK toplantısı yapıldığı esnada ben o gün boyunca ve ertesi gün sabaha kadar İçişleri Bakanı Efkan Ala’nın makamında bulunmaktaydım. O dönemdeki İçişleri Bakanı Efkan Ala ve Kamu Güvenliği Müsteşarı Muhammet Dervişoğlu’na sorulması halinde, olayların engellenmesine yönelik heyet halindeki çalışmalarımız hakkında bilgi verebileceklerini değerlendirmekteyim” dedi. Önder, 9 Ekim 2014 günü Adalet Bakanı Başmüşaviri tarafından kendisine gece yarısı, yarım A4 kağıda Abdullah Öcalan tarafından el yazısı ile yazılmış, yaşanan şiddet olaylarının en kısa sürede bitirilmesine dair bir not iletildiğini de belirterek, “Ben de bu notu gecikmeksizin hemen o esnada Selahattin Demirtaş’a whatsapp üzerinden gönderdim. Daha sonra kendisi buna ilişkin bir basın açıklaması yaparak bu hususu kamuoyu ile paylaştı”
HDP ARAŞTIRILSIN DEDİ, AKP REDDETTİ
Kobani olaylarının TBMM tarafından araştırılması için HDP defalarca önerge vermesine rağmen bu önergeler AKP tarafından reddedildi. Bu durumu, son Kobani tutuklamaları sırasında yaptığı açıklamayla HDP Eş Genel Başkanı Pervin Buldan bir kez daha gündeme getirdi. Buldan, “Defalarca TBMM’de ‘6-8 Ekim araştırılsın’ diye önerge vermemize rağmen AKP oylarıyla reddedilen, araştırma komisyonu kurulmasına izin verilmeyen bir süreci konuşuyoruz. Bugün üzerinden tam 6 yıl geçmişken AKP’nin yeni bir şeymiş gibi ortaya koyduğu bu 6-8 Ekim olaylarının hakikatini Türkiye halklarına anlatmaya devam edeceğiz. Olaylar asla anlatıldığı gibi değil” açıklamasında bulundu.
İHD’YE GÖRE 46 KİŞİ ÖLDÜ
Çıkan olaylarda sivil halka saldırılar gerçekleşmesi ve birçok kamu binasının yanında ev, işyerleri ve taşıtların da yakılması nedeniyle pek çok ilde sokağa çıkma yasağı ilan edildi. 10 Ekim itibarıyla 35 kişi gösteriler sırasında hayatını kaybetti.
İnsan Hakları Derneği’nin raporuna göre 7-12 Ekim 2014 tarihleri arasında Kobani eylemlerinde ülke genelinde 46 kişi öldü, 682 kişi yaralandı ve 323 kişi tutuklandı. Resmi verilere göre ise 1113 bina hasar gördü. HDP ise olaylar sırasında 51 kişinin öldüğünü ve bunlardan 47’sinin HDP’li olduğunu açıkladı.
TUTUKLANAN SİYASETÇİ SAYISI 25’E YÜKSELDİ
Kobani soruşturması kapsamında 82 siyasetçiye gözaltı kararı çıkarıldı. 20 Eylül 2019 tarihinde eski HDP Eş Genel Başkanları Figen Yüksekdağ ve Selahattin Demirtaş, 2 Ekim’de HDP’li Kars Belediye Eşbaşkanı Ayhan Bilgen, HDP MYK üyesi Alp Altınörs, HDP Dış İlişkiler Komisyonu üyesi Nazmi Gür, eski milletvekilleri Ayla Akat Aka ve Prof. Dr. Emine Beyza Üstün, eski DBP Eşbaşkanı Emine Ayna, eski HDP MYK üyeleri Bircan Yorulmaz, Berfin Özgü Köse, Dilek Yağlı, Can Memiş, Günay Kubilay, Bülent Parmaksız, Pervin Oduncu, İsmail Şengün ve Cihan Erdal, eski HDP Genel Saymanı Zeki Çelik, HDP RTÜK üyesi Ali Ürküt, 12 Ekim’de eski DBP Eş Genel Başkanı Sebahat Tuncel ve eski HDP milletvekili Aysel Tuğluk, 17 Ekim’de ise DBP’li eski Diyarbakır Belediyesi Eşbaşkanı Gültan Kışanak, 3 Kasım’da Barış ve Demokrasi Partisi (BDP) eski Milletvekili İbrahim Binici, HDP PM Üyeleri Mesut Bağcık ve Ayşe Yağcı tutuklandı.
Aynı soruşturma kapsamında tutuklanan siyasetçilerin sayısı 25’ye yükseldi.
EV HAPSİ VE YURT DIŞI YASAĞI…
25 Eylül’de gözaltına alınan ve 2 Ekim’de tutuklama talebiyle mahkemeye sevk edilen siyasetçilerden eski HDP Milletvekili ve İmralı Heyeti Üyesi Sırrı Süreyya Önder, eski MYK Üyesi Gülfer Akkaya ve eski milletvekili Altan Tan adli kontrol şartıyla, 17 Ekim’de tutuklu eski HDP Milletvekili Gülser Yıldırım “ev hapsi” şartıyla, 19 Ekim’de ise kayyım atanan Mardin Büyükşehir Belediye Eşbaşkanı Ahmet Türk yurt dışı yasağı şartıyla serbest bırakıldı.