Suriye’de çözümü amaçlayan Astana platformu toplantılarının beşincisine ev sahipliği yapan Ankara’daki zirve umutları yeniden yeşertti.
Türkiye, Rusya ve İran öncülüğünde Suriye’de kalıcı barış ve çözümün tesisi için misyon üstlenen Astana inisiyatifi, Ankara Zirvesi’nde önemli başlıklarda önemli kararlar aldı. Çankaya Köşkü’ndeki zirvede öne çıkan dört başlık: Suriye’nin toprak bütünlüğü ve egemenliğinin korunması, teröristle mücadelenin kökü kazınıncaya kadar sürdürülmesi, Anayasa çalışmalarının başlatılması, tutukluların değişimi ve seçim ortamının hazırlanması, Suriye’nin yeniden onarılması ve mültecilerin ülkelerine döndürülmesi konuları oldu.
SURİYE’NİN TOPRAK BÜTÜNLÜĞÜ
Üç lider de Suriye’nin toprak bütünlüğü ve egemenliğinin korunması konusunun tartışmaya kapalı olduğunu bir kez daha teyid etti. Bu doğrultuda Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ve İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani, başta ABD olmak üzere Suriye’de bulunan ve uzaktan gelen yabancı ülkelerin artık gitmeleri çağrısını yaptı. ABD Başkanı Donald Trump’ın çekilme açıklaması hatırlatılarak, bütün yabancı unsurların Suriye’den çekilmesi istendi. Sorunları, bölge ülkelerinin çözmesi gerektiği vurgulandı. Suriye’de bölücü projelere geçit verilmeyeceğinin altı çizildi.
TERÖRLE MÜCADELEDE
Suriye topraklarında bulunan bütün teröristlerin ülkeyi terk etmeleri konusunda anlayış birliği öne çıktı. Bu doğrultuda 2019 başında Putin’in gündeme getirdiği Adana Mutabakatı bu kez Ruhani nezdinde ifade edildi. Ruhani, Suriye kuzeyinde, Fırat’ın doğusunda ABD destekli SDG unsurlarını terörist olarak tanımladı. Ruhani’nin bu açıklaması, BM’ye mektup göndererek SDG’yi ayrılıkçı terörist grup olarak gören Esed rejiminin de PKK’nın Suriye uzantısı PYD’yi terörist unsur olarak görmeye başladığı ve ayrılıkçı taleplerinin kabul edilmediği şeklinde yorumlandı. Bu adımlar PKK’nın Suriye’den çıkarılması yolunda atılacak adımların ilki olarak yorumlandı.
İdlib’deki terörist unsurlarla mücadele konusu da yine öne çıktı. Bu bölgenin terörden arındırılması için iş birliğinin devamı kararlaştırıldı.
FIRAT’IN DOĞUSU İÇİN İKİ HAFTA SÜRE
Fırat’ın doğusuna güvenli bölge ve Türkiye’nin güvenlik kaygıları konusunda destek açıklamalarının geldiği zirvede, Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan, yapılan çalışmalar hakkında muhataplarını bilgilendirdi. Erdoğan, burada bir barış koridoru tesisine Amerika yanaşmadığı taktirde 2 hafta içinde Türkiye’nin kendi planını uygulayacağını Astana ortaklarına da deklere etti. Erdoğan, “Geldiğimiz nokta itibariyle Suriye’de DEAŞ tehdidi artık ortadan kalkmıştır. Suriye’nin istikbali için en büyük tehdit kaynağı PKK ve onun uzantısı olan PYD-YPG’dir. Bunların varlığı devam ettiği sürece ne Suriye ne bölgemiz huzura kavuşabilir” dedi.
ÇÖZÜM UMUTLARI YEŞERDİ
Astana inisiyatifini Suriye’de çözümün tesisinde bir kez daha öne çıkaran bir gelişme de Anayasa Komitesi’nin kurulmasına ilişkin pürüzlerin giderilmesi ve yeni anayasa yazım çalışmalarının başlatılması önündeki engellerin kaldırılması oldu. Ankara Zirvesi’nde komitenin teşkil edildiğinin duyurulması Suriye’de siyasi çözüme dair umudu yeşertti. Liderler, zor olsa da anayasa yazımının hızla başlatılması ve Suriye’yi seçimlere götürmek için çalışmalarını arttıracakları mesajını verdi. Yine Anayasa’nın Suriye’nin tüm unsurlarını kapsaması hassasiyeti de vurgulandı. Suriye’de barışın tesisi için herkesin elini taşın altına daha fazla koyması ve uluslararası toplumun harekete geçirilmesi çağrılarıyla öne çıkan Ankara Zirvesi, Astana inisiyatifi altında bugüne kadar sahada çatışmaların sona erdirilmesine yönelik kaydettiği başarıları mültecilerin geri döndürülmesi ve siyasi çözüm sürecinin başlatılması konularında ilk adımların atıldığı bir zirve olarak Astana Sürecine yeni bir soluk kattı.
AVRUPA HEYECAN UYANDIRAN ÖNERİ
Zirvenin en önemli başlıklarından biri de savaştan kaçan sığınmacıların geri döndürülmesi için misyon üstlenilmesi oldu. Suriyelilerin ülkelerinde yeniden iskan edilmeleri ve normal hayata kavuşturulmaları için uluslararası topluma destek çağrısı yapıldı ve bu konuda uluslararası toplantılar, konferanslarda eşgüdüm sağlanması kararlaştırıldı. Bu doğrultuda Cumhurbaşkanı Erdoğan, Suriye kuzeyinde 450 km uzunluğunda 30 km derinliğinde bir alanda yeni konutlar, okullar, hastaneler ve gelir getirici kurumlar inşa edilmesi ve Suriyeliler için yaşam alanları oluşturulması önerisi getirdi ve “barış koridoru” olarak tanımladığı bu bölgenin tesisi konusundaki çalışmalara BMGK başta olmak üzere uluslararası topluma destek çağrısı yaptı. Erdoğan, Türkiye’nin bu konuda öncülük etmeye hazır olduğu mesajını verdi. Suriye kuzey doğusu için daha önce 1 milyon mültecinin bu bölgeye döndürülebileceğini söyleyen Erdoğan, bu hattı daha da genişletti. Erdoğan, yerleşim alanı çalışmalarının Rakka ve Deyrizor’a uzatılması suretiyle Suriyeliler için güvenli yaşam alanlarına 3 milyon mültecinin döndürülebileceği mesajını verdi. Ankara Zirvesi’nde mülteciler için adım atılması kararlılığı Avrupa’da da büyük yankı uyandırdı.