Astana formatında Beşinci Üçlü Zirve Toplantısı, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın ev sahipliğinde, İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani ve Rusya Federasyonu Devlet Başkanı Vladimir Putin’in katılımıyla bugün Ankara’da gerçekleştiriliyor.
3.45: Erdoğan ve Ruhani görüşmesi sona erdi, Rusya lideri Putin’i taşıyan uçak da Ankara’ya indi. Cumhurbaşkanı Erdoğan, Rus mevkidaşı ile de ikili görüşme yapacak.
11.45: Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, üçlü zirve öncesinde İranlı mevkidaşı Hasan Ruhani ile baş başa görüşüyor.
Cumhurbaşkanı Erdoğan, konuğunu Çankaya Köşkü’ne gelişinde kapıda karşıladı. Liderler daha sonra gazetecilere görüntü verdi.
11.00: Türkiye, Rusya ve İran’ın Suriye üçlü zirvesi Çankaya Köşkü’nde saat 15.30’da başlaması bekleniyordu ancak program daha geç başlayabilir. Zirvenin ana gündemi, beklendiği gibi İdlib.
İç savaş ülkesi Suriye’de muhaliflerin İdlib vilayeti ve çevresinde kontrolü elinde tutuyor. İdlib ve çevresinde toplam 3 milyonu aşkın insan yaşıyor, son dönemde artan rejim saldırılarının yeni bir göç dalgasını tetiklemesinden korkuluyor.
Resmi adı ‘Türkiye-Rusya Federasyonu-İran Üçlü Zirvesi’ olan bugünkü buluşma için Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanlığı’ndan şu açıklama yapıldı:
“İdlib başta olmak üzere, Suriye’deki gelişmelerin değerlendirilmesi, çatışma ortamının sona erdirilmesi, mültecilerin gönüllü geri dönüşleri için gereken şartların temini ile kalıcı bir siyasi çözümün tesisi amacıyla gelecek dönemde atılacak müşterek adımların istişare edilmesi amaçlanıyor.”
10.50: Ankara’daki üçlü zirveyi gün boyunca canlı blog olarak aktaracağız.
İletişim Başkanlığından yapılan açıklamada, zirve toplantısında, “İdlib başta olmak üzere, Suriye’deki gelişmelerin değerlendirilmesi, çatışma ortamının sona erdirilmesi, mültecilerin gönüllü geri dönüşleri için gereken şartların temini ile kalıcı bir siyasi çözümün tesisi amacıyla gelecek dönemde atılacak müşterek adımların istişare edilmesinin amaçlandığı” bildirildi.
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın, zirve vesilesiyle mevkidaşlarıyla münferit görüşmeler gerçekleştirerek ikili ilişkilerin yanı sıra güncel bölgesel ve uluslararası gelişmeler hakkında fikir teatisinde bulunması öngörülüyor.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, “Ankara’da yapacağımız bu zirveyle beraber ağırlıklı olarak İdlib’deki gelişmeleri ele alacağız. İdlib’deki gelişmelerde de gözetleme noktaları dahil olmak üzere bunlardaki gelişmeler ve buradaki terör örgütleriyle verilen mücadele, bunları ele almak suretiyle bu süreci devam ettireceğiz” ifadelerini kullanmıştı.
İLK İKİLİ GÖRÜŞME ERDOĞAN VE RUHANİ’DEN
Suriye için yapılacak üçlü zirve öncesinde liderler ikili görüşmeler de gerçekleştiriyor. İlk olarak Cumhurbaşkanı Erdoğan ile İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani bir araya geldi.
Cumhurbaşkanı Erdoğan, Çankaya Köşkü’nde İran lideri Hasan Ruhani’yi karşılaştı. Ardından iki lider yaklaşık 2 saat süren bir görüşme gerçekleştirdi.
RUHANİ: SURİYE’NİN GELECEĞİ SURİYE HALKINA BAĞLI
İran Cumhurbaşkanı Ruhani ve beraberindeki heyeti Ankara’ya getiren uçak, saat 20.40’ta Esenboğa Havalimanı’na indi.
Ruhani’yi havalimanında valilik ve belediye yetkilileri ile Türkiye’nin Tahran Büyükelçisi Derya Örs ve İran’ın Ankara Büyükelçisi Muhammed Farazmand karşıladı.
Tahran’dan ayrılmadan önce açıklamalarda bulunan Ruhani, Suriye’de terörizmle mücadelenin yanı sıra dış müdahalenin sona ermesi, sığınmacıların geri dönüşü, anayasanın düzenlenmesi ve 2021 yılında yapılacak seçimler gibi meselelerin üçlü zirvede ele alınacağını söyledi.
Ruhani, “Sürekli olarak vurguladığımız şeyi yeniden vurguluyoruz; Suriye’nin geleceği Suriye halkına bağlıdır ve kararı onlar vermelidir.” ifadelerini kullandı.
İran lideri, “Bölgede istikrarın olmasını istiyorsak ABD’nin işgali sona ermelidir. Bölge ve Yemen’deki sorunlar müzakere yoluyla çözülür. ABD, Yemen’de sorunlara yol açan müdahalesini itiraf etmek yerine başkalarını itham ediyor.” şeklinde konuştu.
KREMLİN: ASKERİ TEKNİK İŞ BİRLİĞİ DE ELE ALINACAK
Kremlin Dış Politika Danışmanı Yuriy Uşakov, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in pazartesi ikili görüşme gerçekleştireceğini belirterek, “Suriye’nin yanı sıra, Moskova’da varılan anlaşmaların uygulanmasını da değerlendirecekler. Görüşmede askeri teknik iş birliği de ele alınacak.” dedi.
Uşakov, Ankara’da Rusya ve İran’ın katılımıyla pazartesi gerçekleştirilecek üçlü zirveye ilişkin başkent Moskova’da gazetecilere değerlendirmelerde bulundu.
Zirve kapsamında liderler arasında ikili görüşmeler de yapılacağını belirten Uşakov, “Putin ile Erdoğan sıklıkla bir araya geliyor. Son görüşme kısa bir süre önce MAKS-2019 Uluslararası Havacılık ve Uzay Fuarı’nda gerçekleşti.” diye konuştu.
Uşakov, Putin ile Erdoğan’ın Suriye’deki gelişmeleri istişare edeceklerine işaret ederek, “Suriye’nin yanı sıra, Moskova’da varılan anlaşmaların uygulanmasını da değerlendirecekler. Görüşmede askeri teknik iş birliği de ele alınacak.” ifadesini kullandı.
Türkiye ve Rusya arasındaki ticaret hacminin 2018’de yüzde 15,8 artarak 25,5 milyar dolara ulaştığını anımsatan Uşakov, “Ticari ilişkilerimizi güçlendirmek adına iki ülke de ulusal para birimleriyle ticarete büyük önem veriyor. Bu uygulamayı artırmaya yönelik hükümetler arası anlaşmanın taslağı hazırlanıyor.” değerlendirmesinde bulundu.
ÜÇ ÖNCELİKLİ KONU
Başkan Erdoğan zirvede İdlib konusunda 3 önemli nokta üzerinde duracaklarını belirterek şunları söylemişti:
”Buradaki bütün beklenti anlık ateşkesler değil. Bir buradaki göçü sona erdirmek bu çok önemli. İkincisi ateşkesi burada temin etmek. Üçüncüsü terör örgütlerini ciddi manada kontrol altına almak. Eğer, burada bu ateşkesi sağlayamazsak ki bunca insan ölüyor şu ana ana kadar yüzlerce bini aşkın insan öldü. Bunlar sivil. Diğer taraftan artık göç kuzeye doğru, kuzeybatıya doğru başlamış durumda. Biz Türkiye Cumhuriyeti olarak bu göçe şu anda devam eden İdlib halkını AFAD ve Kızılay’la destekliyoruz. Onlara her türlü yardımı ulaştırmaya çalışıyoruz. Bunu Türkiye yapıyor. Batı’nın böyle bir derdi yok ama biz bunu yapmaya da devam etmek durumundayız. Fakat, şu anda 3 milyon 600 bin mülteciyi evinde barındıran Türkiye oradan gelecek milyonlarca insanı da alamaz. Bunun altından biz kalkamayız.’2
FIRAT’IN DOĞUSU
Zirvede, Fırat’ın doğusundaki gelişmeler de ele alınacak. Fırat’ın doğusunda güvenli bir bölgenin oluşturulması ve Türkiye’deki Suriyeli mültecilerin bu bölgeye yerleştirilmesi konusu da ele alınacak.Başkan Erdoğan’ın Putin ve Ruhani ile ayrı ayrı başbaşa görüşmeler gerçekleştirmesi de bekleniyor. Erdoğan’ın, Putin ile görüşmesinde ABD ile gerilime neden olan yaratan S-400’ler başta olmak üzere Rus yapımı SU-35’ler ile savunma sanayisi ve ekonomik ilişkiler de değerlendirilecek. Kremlin Dış Politika Danışmanı Yuriy Uşakov, Putin ile Erdoğan’ın Suriye’deki gelişmeleri istişare edeceklerine işaret ederek, “Suriye’nin yanı sıra, Moskova’da varılan anlaşmaların uygulanmasını da değerlendirecekler. Görüşmede askeri teknik iş birliği de ele alınacak” dedi. Türkiye ve Rusya arasındaki ticaret hacminin 2018’de yüzde 15,8 artarak 25,5 milyar dolara ulaştığını anımsatan Uşakov, “Ticari ilişkilerimizi güçlendirmek adına iki ülke de ulusal para birimleriyle ticarete büyük önem veriyor. Bu uygulamayı artırmaya yönelik hükümetlerarası anlaşmanın taslağı hazırlanıyor” değerlendirmesinde bulundu.
ABD’YE GİDİYOR
Erdoğan, Zirvenin ardından 20 Eylül’de ise BM Genel Kurulu’na katılmak ve çeşitli görüşmeler yapmak üzere ABD’ye gidecek. ABD’de birçok görüşmenin ana çerçevesini de yine Suriye konusu oluşturacak. Erdoğan, üçlü zirvenin ardından ayrıca ikinci dörtlü zirveye de evsahipliği yapacak. Türkiye; Rusya, Fransa, Almanya liderlerinin de katılımıyla İstanbul’da ikinci dörtlü zirve gerçekleşecek. Üçlü zirvelerin ilki 22 Kasım 2017’de Rusya’nın Soçi kentinde; ikincisi 4 Nisan 2018’de Ankara’da; üçüncüsü 7 Eylül 2018’de Tahran’da; dördüncüsü 14 Şubat 2019’da Soçi’de yapılmıştı. Beşinci zirve ise bugün Çankaya Köşkü’nde gerçekleşecek.